Hoe word ik vakbondsafgevaardigde?

Verschillende collega’s zullen zich kandidaat stellen als personeelsafgevaardigde op een lijst van een vakbond. Vergelijk het maar met politici die kandidaat zijn op een lijst van een politieke partij. Er zijn 3 erkende vakbonden: de christelijke (ACV), de liberale (ACLVB) en de socialistische vakbond (ABVV). Alle personeelsleden kunnen dus kiezen voor welke vakbond ze stemmen en voor welke kandidaten van die vakbond. Diegenen met de meeste stemmen zijn dan verkozen en zullen de collega’s vertegenwoordigen. Dit kan op verschillende manieren: in de ondernemingsraad (OR), het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk, het CPBW, of in de syndicale delegatie (ook wel de vakbondsafvaardiging genoemd).

Vakbondsafvaardiging

De vakbondsafvaardiging is de vakbond in de onderneming zelf, dus op de werkvloer. Het is het eerste en belangrijkste contactpunt met de vakbond voor iedereen die op het bedrijf werkt. De vakbondsafvaardiging bestaat uit de verschillende vakbondsafgevaardigden van de verschillende vakbonden. Zij worden de delegees genoemd. Het geheel van de vakbondsafvaardiging wordt de syndicale delegatie genoemd. De vakbondsafvaardiging kan op een onafhankelijke wijze haar eigen beleid bepalen, eisen stellen en onderhandelen. Een vakbondsafvaardiging is best zo evenwichtig mogelijk samengesteld, dus bestaande uit jongeren, mannen, vrouwen, allochtonen en oudere werknemers. Alle vakbondsafgevaardigden zijn lid van één van de drie vakbonden. Zij vertegenwoordigen het personeel van hun bedrijf aangezien ze door dat personeel verkozen zijn. Je kan met al je vragen en opmerkingen over je werksituatie bij hen terecht. Zij kunnen probleemsituaties op de werkvloer aankaarten bij de werkgever of andere instanties.

In de meeste ondernemingen wint de rol van de vakbondsafvaardiging aan belang. Over steeds meer kwesties moeten op ondernemingsniveau regelingen getroffen worden: lonen, flexibele arbeidstijden, interimarbeid en opleidingen bijvoorbeeld. Soms worden er harde onderhandelingen met de directie van de onderneming gevoerd. De vakbondsafvaardiging kiest daarbij uiteraard de kant van de werknemers en niet die van de bazen. Daarom worden de vakbondsafgevaardigden door verschillende wetgevingen in zekere mate beschermd tegen bijvoorbeeld ontslag. Het is ook de vakbondsafvaardiging die de informatie van de Ondernemingsraad (OR) en het CPBW verwerkt als die er zijn. Zo niet kan de vakbondsafvaardiging die zelf opvragen. Ze zal de verkregen informatie met de werknemers bespreken en indien nodig een vakbondsactie organiseren. Natuurlijk kan de vakbondsafvaardiging enkel goede resultaten boeken wanneer ze een sterke positie heeft binnen het bedrijf. Dus alleen als ze voldoende actief gesteund wordt door de werknemers van het bedrijf. Hoe meer het voltallige personeel van een bedrijf achter zijn vakbondsafvaardiging staat, hoe sterker zij haar eisen kan formuleren naar de directie toe. Dit is natuurlijk erg belangrijk als het op actie aan komt. Want samen staan we het sterkst!

Maar de vakbondsafvaardiging doet meer dan enkel overleggen met de directie. Zij is immers de draaischijf van de hele syndicale werking in het bedrijf. Ze kan bijvoorbeeld militantenvergaderingen organiseren, informatie verstrekken door pamfletten uit te delen, een krantje uit te geven of acties te organiseren. Bovendien vormt de vakbondsafvaardiging ook de band tussen de leden in de onderneming en het ABVV buiten de werkplaats: de centrale (volgens het soort werk), en het interprofessioneel ABVV in het gewest.

Comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW)

In elk bedrijf dat minstens 50 werknemers heeft, moet er een Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) opgericht worden. De leden van het CPBW worden verkozen door alle werknemers van het bedrijf bij de sociale verkiezingen. Als je bedrijf geen 50 werknemers heeft, worden de taken van het CPBW uitgevoerd door de vakbondsafvaardiging. De werkgever moet zorgdragen voor het welzijn van de werknemers op het werk. Niet alle werkgevers nemen dit altijd serieus. Soms lijkt winst belangrijker te zijn. Dankzij een jarenlange strijd en acties van de vakbonden is er veel veranderd. Zo moet je werkgever zich houden aan wetten en reglementen over de preventie en bescherming van het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Deze wetten zijn strikte minimumregels. Op het terrein echter loopt veel mank en blijven veiligheids- en gezondheidsproblemen een dagelijkse zorg. Daarom is het de taak van het CPBW om het beleid van de werkgever te controleren en adviezen te formuleren. Dit gebeurt onder andere met het oog op het voorkomen van arbeidsongevallen en beroepsziekten. Indien het CPBW een onveilige of een risicovolle situatie aantreft op het bedrijf zal zij dit aankaarten bij de werkgever. Dit kan zowel gaan om de veiligheid van machines, het dragen van beschermende kledij, het zitcomfort van het meubilair in de bureaus, stress op het werk en dergelijke.

Ondernemingsraad (OR)

In elk bedrijf dat minstens 100 werknemers heeft, moet er een Ondernemingsraad (OR) opgericht worden. Als je bedrijf geen 100 werknemers heeft, worden sommige taken en informatie van de OR doorgegeven aan de vakbondsafvaardiging. De ondernemingsraad is het orgaan bij uitstek om informatie te krijgen over de onderneming. In die OR krijgen de bij de sociale verkiezingen verkozen leden informatie van de werkgever over de economische en financiële toestand van het bedrijf, de evolutie van de werkgelegenheid, en de arbeidsorganisatie bijvoorbeeld. Ze kunnen over deze zaken ook adviezen geven. De belangrijkste taak van de OR is dus het verkrijgen van informatie van de werkgever en het adviseren van de werkgever. Over een beperkt aantal onderwerpen mag de OR ook beslissen. Dit gaat dan over bijvoorbeeld het opstellen en wijzigen van het arbeidsreglement, het vastleggen van de data van de jaarlijkse vakantie en van betaalde feestdagen. Ook thema’s als werkdruk, combinatie van een job met zorg voor kinderen, opleidingskansen, mobiliteit en flexibiliteit zijn thema’s die aan bod kunnen komen op een ondernemingsraad. Er wordt dus ook aandacht besteed aan de kwaliteit van leven en werk, een belangrijk onderwerp voor het ABVV.