Hoe word ik zelfstandige?

Zelfstandige in hoofd- of bijberoep?

Hoofdberoep: Je zelfstandige activiteit is je enige of voornaamste bezigheid.
- Je zelfstandige activiteit is je voornaamste bezigheid.
- Je sociale bijdragen zijn hoger dan bij een bijberoep, maar je bouwt hierdoor ook volledige sociale rechten op, zoals pensioen en ziekteverzekering.
- Je inkomen hangt volledig af van de winst van je zelfstandige activiteit. Het is daarom belangrijk om vooraf een goed businessplan te maken.
Bijberoep: Je moet minimaal halftijds voor een werkgever werken of een vervangingsinkomen ontvangen. Dit kan in de volgende situaties:
- Werknemer: Je werkt minstens halftijds in loondienst (min. 19 uren per week bij een voltijdse werkweek van 38 uren, of vergelijkbaar in andere roosters).
- Ambtenaar: Je bent minstens halftijds in dienst gedurende ten minste 8 maanden per jaar.
- Leerkracht: Je bent vast benoemd en werkt minstens 6/10 van een voltijdse opdracht.
- Werkloze: Je ontvangt een uitkering van de RVA en hebt toestemming om een zelfstandige activiteit uit te oefenen via het Springplank-statuut.
- Ziekenfondsuitkering: Je bent voor minstens 66% arbeidsongeschikt en hebt toestemming van de controlerend geneesheer.

💡 Opmerking: Als zelfstandige in bijberoep bouw je geen extra sociale rechten op, tenzij je even hoge bijdragen betaalt als een zelfstandige in hoofdberoep.

Meer info vind je hier.

Wat moet je nog weten over starten als zelfstandige?

Voorbereiding: Een goed businessplan en productkennis zijn essentieel.
Financieel plan: Vaak is kapitaal nodig om te starten.
Administratie: Belastingen, boekhouding, vergunningen, enz.
Financiële zekerheid: Geen onmiddellijk inkomen bij ziekte.

Belangrijke voorwaarden:

Leeftijd en burgerlijke staat: Je moet meerderjarig zijn of als minderjarige de toestemming van een ouder of voogd hebben.
Beroepsverzekering: Het afsluiten van een beroepsaansprakelijkheidsverzekering is verplicht.
Registratie en vergunningen: Vergeet niet je activiteit te registreren en na te gaan of je specifieke vergunningen nodig hebt.

Gebruik het Startkompas van het Agentschap Ondernemen om te beoordelen of je basisconcept haalbaar is. Dit is een handig hulpmiddel om een goed ondernemersplan op te stellen.

Heb ik ondernemerstalent?

Het is nuttig om je zelfevaluatie te doen voordat je een eigen zaak start. Online tests zijn beschikbaar op www.unizo.be. Belangrijke competenties voor ondernemers zijn:

Doorzettingsvermogen
Besef van rendement
Besluitvaardigheid
Zelfstandigheid
Overtuigingskracht

Werkzoekend en zelfstandig in bijberoep: kan dat?

Ja, je kunt werkloos zijn en tegelijk een zelfstandige activiteit in bijberoep uitoefenen, maar er zijn voorwaarden:

Je moet al minstens 3 maanden actief zijn als zelfstandige in bijberoep.
Of je moet gebruik maken van het "Springplank"-systeem voor zelfstandigen.

Voorwaarden voor voortzetten van je bijberoep:

Je bijberoep moet minstens 3 maanden vóór je uitkeringsaanvraag gestart zijn, en dit terwijl je als werknemer werkte. Je mag niet in opzeg of in SWT (sociale werkloosheid) zijn.
Geef je bijberoep aan via de formulieren C1U en C1A bij je uitkeringsaanvraag. Vergeet dit niet, want anders riskeer je een sanctie.
Je mag je zelfstandige werk niet overdag (tussen 7:00 en 18:00) uitvoeren tijdens de week. In het weekend mag je wel werken, maar elke gewerkte zaterdag of zondag betekent een verlies van uitkering, ook al werk je voor 18:00 of na 7:00.

Verboden activiteiten:

Beroepen die alleen 's avonds of 's nachts worden uitgeoefend, zoals nachtwaker.
Activiteiten in de horeca (restaurants, hotels), als vertegenwoordiger of handelsreiziger.
Activiteiten die wettelijk niet zijn toegestaan volgens de bouwwerkenwet. Vraag altijd na bij het ABVV werkloosheidsloket voor zekerheid over wat wel en niet mag.

Controlekaart:

Als de RVA je bijberoep goedkeurt, moet je dit zo aangeven:

Vermeld geen werk dat je 's avonds na 18:00 of 's ochtends voor 7:00 hebt uitgevoerd.
Vermeld werk dat je tussen 7:00 en 18:00 hebt uitgevoerd, maar probeer dit te beperken.
Vermeld altijd werk op zaterdag en zondag, ongeacht het tijdstip, en vergeet niet het vakje voor de activiteit af te kruisen voor je begint te werken.

Hoe vraag je de uitkering aan?

Huisarts: Vraag of je erkend kunt worden voor vermindering van verdienvermogen tot één derde of minder. Je huisarts moet een inlichtingenformulier invullen.
Inkomenscontrole: Controleer je inkomsten voor een inkomensvervangende uitkering. Gebruik de berekeningstool op FOD Sociale Zekerheid.
Aanvraag: Dien je aanvraag in bij het gemeentehuis of ziekenfonds en vraag om de inkomensvervangende tegemoetkoming.

Welke premies bestaan er voor opstartende ondernemers?

Transitiepremie: Ondersteuning voor werkzoekenden die de overstap naar zelfstandige in hoofdberoep maken. Zie Transitiepremie | Vlaanderen.be. Hieronder leggen we het alvast even uit.
Jobbonus plus: Voor werknemers of zelfstandigen in bijberoep met een bruto-inkomen van minder dan €2500 die willen starten als zelfstandige in hoofdberoep. Meer info op Jobbonus plus voor startende zelfstandigen.

Van werkloosheidsuitkering naar zelfstandig in hoofdberoep

Je recht op een werkloosheidsuitkering blijft maximaal 15 jaar lopen.

Starten als zelfstandige in bijberoep

Als je nog niet lang genoeg zelfstandig bent of een nevenactiviteit wilt opstarten, kun je een aanvraag doen bij de RVA voor 12 maanden toestemming via het "Springplank"-systeem.

Het Springplank-systeem is bedoeld voor mensen die al werkloos zijn en van plan zijn om een zelfstandige activiteit te starten, maar die nog niet voldoende ervaring hebben als zelfstandige om meteen volledig in hun eigen zaak te stappen. Het biedt hen de kans om als zelfstandige in bijberoep aan de slag te gaan, met als doel uiteindelijk te groeien naar een volledige zelfstandige activiteit.

Het Springplank-systeem is vooral bedoeld voor werkzoekenden die willen starten met hun zelfstandige activiteit, zonder de verplichting om onmiddellijk de overstap te maken naar een fulltime zelfstandige job. Dit geldt dus niet specifiek voor studenten die als zelfstandige werken in hun vrije tijd (bijvoorbeeld naast hun studie), maar voor werkzoekenden die een carrière-switch willen maken naar zelfstandigheid.

Belangrijke voorwaarden voor het Springplank-systeem:

Aanmelding: De nevenactiviteit moet worden aangegeven op het moment van je uitkeringsaanvraag of, als je al een uitkering ontvangt, vóór je start met de zelfstandige activiteit (formulier C1C).
Geen beëindiging van loontrekkende arbeid: Je mag je loontrekkende activiteit niet zelf hebben stopgezet om van de cumulatie met je uitkering te profiteren.
Geen nevenactiviteit als hoofdberoep: De activiteit die je in bijberoep wilt uitvoeren, mag niet in de afgelopen 6 jaar als je hoofdberoep hebben gefungeerd.
Geen uitbesteding: Je mag het werk niet door anderen laten uitvoeren, behalve in uitzonderlijke gevallen.
Beperkte combinaties: Dit systeem kan niet gecombineerd worden met een loontrekkende of artistieke activiteit. Na de 12 maanden moet je beslissen of je doorgaat als zelfstandige. Vanaf dat moment is combineren met een uitkering niet meer mogelijk.

Hoeveel mag je verdienen?

Naast je uitkering mag je een beperkt bedrag aan inkomsten uit je bijberoep verdienen. Als je meer dan 14 euro per dag verdient, wordt het bedrag dat je boven deze drempel verdient, afgetrokken van je uitkering. Bijvoorbeeld, als je netto 16 euro per dag verdient, wordt je uitkering met 2 euro verminderd (het verschil tussen 16 euro en 14 euro).

Let op dat het totale dagbedrag van je uitkering aan de hand van je jaarlijkse netto-inkomsten (inclusief weekends) wordt berekend, en je zult pas na het einde van het jaar weten of je te veel uitkering hebt ontvangen.

Controlekaart

Als je gebruik maakt van het Springplank-systeem, moet je de juiste activiteiten aangeven op je controlekaart. Werk dat je uitvoert na 18:00 uur of op zaterdag/zondag moet je vermelden, maar werk dat je binnen de kantooruren (7:00-18:00 uur) uitvoert, moet je vermijden, tenzij het gaat om een uitzondering.

Het Springplank-systeem is dus een tijdelijke regeling die vooral werkzoekenden ondersteunt bij hun overstap naar zelfstandigheid, maar er zijn strikte voorwaarden waaraan je moet voldoen.

Freelance opdrachten, sociale zekerheid, VDAB en RVA, zonder benoeming zelfstandige?

Optie 1: Werken via een payrollkantoor

Een payrollkantoor zoals Tentoo, Amplo, of Smartbe biedt je de mogelijkheid om als freelancer te werken met het statuut van werknemer. Je geniet dan van:

Volledige sociale bescherming: ziektekosten, pensioenopbouw, gezinsbijslag, en meer.
Gegarandeerd loon: je krijgt altijd uitbetaald, zelfs als de opdrachtgever laat betaalt.
Administratieve eenvoud: één werkgever en één sociaal dossier.

⚠️ Let op: deze diensten zijn betalend, dus vraag op voorhand naar de kosten.

Meer informatie:

Optie 2: Occasionele activiteit

Je kunt een occasionele activiteit uitoefenen zonder zelfstandige te worden, mits je aan de volgende voorwaarden voldoet:

De activiteit mag maximaal 5 keer per maand worden uitgevoerd.
De inkomsten blijven onder de toegestane grens.
De activiteit mag geen invloed hebben op je recht op werkloosheidsuitkeringen.

Voorbeelden van toegestane activiteiten:

Lessen geven of conferenties organiseren.
Journalistieke artikelen schrijven.
Producten aan huis verkopen (bv. Tupperware).
Occasioneel deelnemen aan modeshows of figureren.

💡 Vergeet niet: geef elke werkdag aan op je controlekaart en vul een formulier C45C in bij de RVA om problemen te vermijden.

Meer details vind je op Vlaanderen.be.

Kan/wil ik in bijberoep of hoofdberoep starten? Opties?

Je hebt de keuze tussen bovenstaande opties. Wanneer je als voltijdse zelfstandige start, is combinatie met een werkloosheidsuitkering niet meer mogelijk. Je inkomen hangt vanaf dan volledig af van je eigen inkomsten.

💡 Let op! Daarom is een goede voorbereiding cruciaal. Het doorlopen van een voorbereidingstraject kan je ook een extra premie opleveren, de transitiepremie (meer details over deze premie lees je hieronder).

Kan iedereen starten als zelfstandige?

Nee, je moet eerst aan enkele voorwaarden voldoen. Daarnaast zijn er specifieke eisen voor de activiteit zelf.

Persoonsgebonden voorwaarden

Je moet meerderjarig zijn (of als minderjarige toestemming hebben van een ouder of voogd).
Je moet een bewijs van burgerschap kunnen overleggen.
Je bent verplicht om alle administratieve formaliteiten correct af te handelen.
Je moet een beroepsaansprakelijkheidsverzekering afsluiten.

Activiteitsgebonden voorwaarden

Je moet je activiteit registreren vóór de start.
Je moet voldoen aan alle wettelijke vereisten en eventuele specifieke vergunningen aanvragen die nodig zijn voor je beroep.

💡 Voorbeeld: Voor beroepen zoals architect of dokter gelden extra beroepsregels, en voor commerciële activiteiten kunnen bijkomende vergunningen nodig zijn.

Vervangen zelfstandige en transitiepremie

Als je een zelfstandige wilt vervangen die tijdelijk niet meer kan werken door ziekte of andere omstandigheden, kun je in aanmerking komen voor een transitiepremie van de overheid. Als je voor het vervangende werk een zelfstandige met een 'gewoon' statuut kunt vinden, dan kan dit ook via de uitzendsector, maar dat hangt af van het contract dat je aangaat.

Om in aanmerking te komen voor een transitiepremie, moet je:

De onafhankelijke onderneming blijven voeren.
In de plaats komen van de zieke of tijdelijk afwezig ondernemer.
Binnen de 6 maanden na de aanvraag moeten voldoen aan de voorwaarden voor zelfstandigheid.

Artiest

De regels voor kunstenaars zijn vergelijkbaar, maar er is specifieke regelgeving en mogelijk toegang tot de kunstwerkuitkering. Voor meer info, raadpleeg je vakbond.

Meer info kan je vinden op VLAIO - Aanspreekpunt voor ondernemers in Vlaanderen | VLAIO